Geleneksel barutlu silah sistemlerinin ötesine geçerek elektromanyetik enerjiyi doğrudan tahrip gücüne dönüştüren railgun (elektromanyetik top) teknolojileri, son yıllarda özellikle küresel aktörlerin savunma gündemini meşgul etmekte, üzerine projeler yapılmaktadır. Türkiye’nin de savunma sanayii bünyesinde %95 yerli, %100 milli imkânlarla geliştirdiği ŞAHİ-209 Blok 2 sistemi, bu alanda uluslararası rekabete dâhil olabilecek ölçekte stratejik bir oyun değiştiricidir. Bu analizde sistemin teknik yapısı, geliştirilme süreci, taktik/stratejik kapasitesi ve uluslararası örneklerle karşılaştırmalı durumu ele alınacaktır.
YETEKNOLOJİ A.Ş. tarafından öz kaynaklarla geliştirilen ŞAHİ-209 Blok 2, Türkiye’nin elektromanyetik fırlatma sistemlerine yönelik ilk derinlemesine mühendislik projelerinden birisidir. Projenin kökenine bakıldığında klasik top sistemlerine alternatif olarak geliştirilen daha yüksek enerji yoğunluklu ve barutsuz silah sistemlerine duyulan ihtiyaçla şekillenmiş olduğu görülmektedir. “ŞAHİ” adı, tarihsel bir göndermeyle Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul surlarını yıkan topuna atıfta bulunurken; “209” ise Türk Kara Kuvvetleri’nin kuruluş yılı olan M.Ö. 209’u simgeler. Bu yönüyle geliştirilen elektromanyetik top sistemi ŞAHİ-209 Blok 2 hem tarihsel birikimi/hafızayı kimyasında barındırırken hem de teknolojik sıçramayı sembolize eden hibrit bir kimlik taşımaktadır.
Geliştirilme süreci yalnızca elektromanyetik itki üretmekle kalmamış; mühimmat, tapa, güç yönetimi, soğutma ve modüler yapı gibi alt sistemlerde de yüksek yerli katkı oranıyla tamamlanmıştır. Özellikle darbeli güç kaynağı tasarımı ve mühimmatın hedefte infilak eden ilk örneklerinin gösterimle test edilmesi sistemin olgunlaşma düzeyine işaret etmektedir. Gerek Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı gerekse TSK ve diğer güvenlik kurumlarına yapılan tanıtımlar da bu olgunluk seviyesinin taktik kabiliyete dönüşme eşiğine ulaştığını göstermektedir.
ŞAHİ-209 Blok 2’nin temel mühendislik başarısı yüksek enerji yoğunluğunu hipersonik hıza dönüştüren elektromanyetik itki sisteminin optimize edilmiş bir versiyonunu sunmasıdır. Sistem, 10 megajul seviyesinde darbeli güç üretme kapasitesine sahiptir. Bu enerji, 35 mm çapında ve yaklaşık 1500 gram ağırlığındaki mühimmatın 50 kilometreye kadar hipersonik hızla (Mach 6 ve üzeri) fırlatılmasına olanak tanır. 7 metrelik namlu uzunluğu, merminin manyetik alan içinde yeterince hızlanmasına imkân tanırken, mobilize edilebilir 8 tonluk namlu grubu sistemin kara ve deniz platformlarına entegrasyonunu kolaylaştırmaktadır.
Yapısal tasarımı itibariyle sistem modülerdir ve sahada hızlı şarj olabilme kabiliyeti sayesinde seri atış yapabilme özelliğine sahiptir. Bu yetkinlik elektromanyetik silahların en kritik darboğazlarından biri olan enerji yeniden yükleme süresini minimize ederek taktik esnekliği artırmaktadır.
Ayrıca geliştirilen mühimmatlar fonksiyonel tapa içermekte ve hedefte infilak edebilecek biçimde yapılandırılmıştır. Bu da klasik kinetik etkilerin ötesine geçen bir imha gücü oluşturmaktadır.
ŞAHİ-209 Blok 2 sistemi, elektromanyetik harp alanında doktrin düzeyinde değişim yaratabilecek nitelikte bir savunma enstrümanı olarak karşımıza çıkmaktadır. Barut kullanmadan enerji ile çalışan yapısı sayesinde radar izi bırakmayan, önleyici sistemlerle durdurulamayan bir mühimmat profili ortaya koymaktadır. Füze menzilinde top mermisi maliyetiyle atış yapabilen sistem, konvansiyonel ve hibrit çatışmalarda oyun değiştirici bir rol oynayabilir.
Sistemin kısa süre içinde operasyonel hâle getirilebilecek olması, Türkiye’nin yakın vadede elektromanyetik harp kapasitesine ulaşabileceğini göstermektedir. Gemi platformları üzerindeki test hazırlıkları ise deniz kuvvetlerine yönelik yönlü enerji çözümlerinin öncüsü olarak ŞAHİ-209’u konumlandırmaktadır. Bu yönüyle sistem hem sınır güvenliği hem de deniz kontrolü açısından çok denklemli/çok boyutlu bir caydırıcılık unsuru oluşturabilir.
ABD, elektromanyetik silahlar alanında en uzun süredir çalışan ülkedir. U.S. Navy’nin BAE Systems ile yürüttüğü Railgun projesi 32 megajul güce kadar ulaşabilen sistemleri test etmiş; 180 kilometre menzilli atışlar gerçekleştirilmiştir. Ancak sistemin aşırı maliyeti, enerji yönetimi sorunları ve aşınma gibi teknik zorlukları projeyi 2021 itibarıyla rafa kaldırmaya zorlamıştır.
Çin, Haiyangshan adlı gemi üzerinde geliştirdiği railgun ile dikkat çekmektedir. Yaklaşık 20+ megajul güçte olduğu tahmin edilen sistem, 125-150 kilometre menzile ulaşabilecek atışları 2018’den beri test etmektedir. Çin’in hedefi bu teknolojiyi donanma envanterine kısa sürede dâhil etmektir. ŞAHİ-209’un bu projeye göre daha düşük güçte ve menzilde olması bir dezavantaj gibi görünse de modülerlik ve mobilite bakımından daha sahaya dönük bir tasarıma sahiptir.
Rusya ise elektromanyetik top sistemlerinde henüz Ar-Ge aşamasındadır ve daha çok hipersonik füze teknolojilerine (Avangard, Kinzhal) ağırlık vermektedir. Railgun konusunda operasyonel sistem ya da kamuya açık test kaydı bulunmamaktadır.
Bu karşılaştırma, ŞAHİ-209 Blok 2’nin küresel ölçekte orta sınıf bir elektromanyetik silah sistemi olarak konumlandığını ancak operasyonel yakınlığı, yerli üretim gücü ve mobilite avantajıyla kendine özgü bir yer edindiğini göstermektedir.
ŞAHİ-209 Blok 2, elektromanyetik fırlatma sistemlerinin barutlu silahların yerini almaya aday olduğu modern harp sahasında Türkiye’nin stratejik pozisyonunu derinleştiren, oyun değiştirici bir sistemdir. Teknik yeterlilik düzeyi, alt sistemlerin yerli üretimi, taktik esneklik ve hızlı operasyonel adaptasyon kabiliyetiyle bu sistemi savunma dönüşümünün önemli bir yapıtaşı olarak değerlendirmek gerekir.
Küresel aktörlerin benzer örnek silah sistemleri ile kıyaslandığında/karşılaştırıldığında Türkiye’nin bu alanda öncü girişimci aktörler arasında yer almakta olduğu görülmekte ve bu teknolojiye sahip birkaç ülkeden biri olarak stratejik avantaj elde etmesi söz konusu olacaktır.
ŞAHİ-209’un savunma sanayiinde yerli/millî ve yenilikçi üretiminin hem teknik başarı hem de jeopolitik etki yaratabileceğinin kanıtı olduğu söylenebilir. Bu sistemin başarısı yalnızca bir silah sistemi geliştirilmesi meselesi değil, aynı zamanda yüksek teknolojiye dayalı değişen modern muharebe sahasında baruttan sonrasının caydırıcı gücünü inşa etmenin, elektromanyetik harpte oyun değiştirici bir aktör olmanın gösterimi niteliğindedir.
