Türkiye’nin Özel Kuvvetler Denizaltısı DATUM – Çok Amaçlı Mini Denizaltı Projesi
Times of Defence Yazarı – Mehmet USLU – 01 Aralık 2025
Üç tarafı denizlerle çevrili çok stratejik bir konumda bulunan Türkiye, binlerce yıllık ordu/asker bir millet olarak hava, kara ve denizlerde olmak üzere savaş tarihine yön vermekle beraber bu alanlarda da ilklere imza atmıştır. Savaş Türk’ün sanatıdır ve bu sanatı en iyi icra edenler de Türklerdir. Yeniden dizayn edilen ve farklı bir geleceğe evirilen dünyada Türkiye, kendi yerli ve milli ürünlerini üreten ve ihraç eden ülkeler arasında ilk sıralarda yerini almıştır.
Bulunduğu konum itibariyle ordusunu her alanda, her koşulda modern ürünlerle donatan Türkiye, denizlerdeki hakimiyetini ve Mavi Vatan doktrini ışığında hak ve menfaatlerini korumak adına donanmamızın hizmetine sunabilmek için tüm tersanelerinde 40 adet deniz platformunun üretimini devam ettirerek Çin’den sonra aynı anda bu kadar çok deniz platformu üretebilen tek ülke olmuştur.
Ambargolar, kısıtlamalar ve birçok sabotajlarla durdurulmak, yavaşlatılmak istenen Türkiye, savunma sanayi çalışmalarına kararlılıkla devam ederek sığ ve binlerce adanın bulunduğu Ege denizi gibi alanlarda kullanılmak üzere “Çok Amaçlı Mini Denizaltı Projesine” başlamış bulunmaktadır.
Çok Amaçlı Mini Denizaltı (ÇAMD) projesi, Türkiye’nin denizaltı tasarımı, üretimi ve entegrasyon süreçlerinde yerel bilgi birikimini artırmayı hedefleyen önemli bir AR-GE girişimidir. ÇAMD projesi, Savunma Sanayii Başkanlığı’nın yürüttüğü DİMDEG Projesi’nin Teknoloji Kazanım Yükümlülüğü çerçevesinde, Sefine Tersanesi ve İstanbul Teknik Üniversitesi’nin bir iştiraki olan Datum Denizaltı Mühendisliği A.Ş. ortak girişimi tarafından yürütülmektedir. Datum Denizaltı Teknolojileri ve Uygulamalı Müh. A.Ş. (DATUM), projenin AR-GE kısmını üstlenmektedir.
Teknik Özellikler:
Uzunluk: 12 metre (8 metre mukavim tekne uzunluğu)
Çap: 2 metre
Dalış Derinliği: 300 metre
Operasyon Sürati: 4 knot
Azami Sürat: 8 – 10 knot
Seyir Süresi: 4 knot ile 20 saat
Mürettebat: 4
Navigasyon: GNSS (su üstü), INS + DVL (su altı)
Ana Tahrik: 22kW Elektrik motoru, yedi kanatlı pervane, kurşun-asit batarya
Klaslama: Türk Loydu
Çok amaçlı mini denizaltı projesi gereksinimler, ön tasarım ve kritik tasarım aşamalarını tamamlayarak Ekim 2023 tarihinde detay tasarım aşamasını bitirmiştir. Proje kapsamında kritik test ve üretim aşamaları şunlardır:
Mukavim Tekne Test Parçası İmalatı ve Testi:
Amaç: ÇAMD’nin üretim yöntemlerini test etmek ve mukavim gövde bileşenlerini doğrulamak.
İmalat: 2 metre uzunluğunda ve 1.5 metre çapında test parçası, Türk Loydu gözetiminde imal edildi.
Test: Temmuz 2023’te Demokrasi ve Özgürlükler Adası açıklarında 400 metre derinliğe indirilerek başarılı bir şekilde test edildi.
Test Edilen Bileşenler: Flanşlar, kaportalar, lumbuzlar, kablo geçiş konnektörleri ve çeşitli sensörler.
Mukavim Tekne İmalatı:
Test parçasının başarısının ardından, 2 metre çapında ve 8 metre uzunluğundaki asıl mukavim tekne imalatına başlandı ve Ekim 2023’te tamamlandı.
Yerli Motor Geliştirme:
Gelecekteki insanlı/insansız denizaltı projelerinde de kullanılacak su soğutmalı bir elektrik motoru, Femsan DC motor fabrikası ile yerli ve milli olarak geliştirilmiş ve Türk Loydu tarafından sertifikalandırılmıştır.
Devam Eden İmalatlar: Sarnıç sistemleri ve basınçlı hava sistemlerinin imalatları devam etmektedir.
Gelecek Aşama: 2024 ilk çeyreğinde Liman Kabul Testlerinin (HAT) çalışmaları başlamıştır.
ÇAMD projesi, Türk Donanması ve genel olarak Türk Savunma Sanayii için birden fazla kritik amaca hizmet etmektedir: Ticari/askeri denizaltı tasarımına yönelik teorik çalışmaların, kısa sürede üretilip test edilebilecek gerçek bir araç üzerinde uygulanmasına olanak sağlamak amaçlanmıştır. Bu, tasarım doğrulama ve iyileştirme faaliyetleri için pratik bir platform sunarken özel kuvvetler ve bu birlikler tarafından gizli sessiz ve vurucu operasyonlar yapmasına imkan tanımaktadır.
Milli askeri denizaltı projeleri için Türk Loydu’na plan onayı, malzeme sertifikasyonu ve klaslama faaliyetlerinde ilk kez yerli bir denizaltı tasarımı üzerinden deneyim kazandırmaktadır. Türk Savunma Sanayii firmalarının denizaltılar için geliştirdiği sistemlerin (örn. Aselsan sonarları, Roketsan hafif torpidoları, Aspilsan hidrojen yakıt pili gibi entegrasyon için ön çalışma yapılan sistemler) test edilmesi amacıyla kullanılabilecek entegre edilebilir bir platform veya bütünsel bir test yardımcısı olarak envantere kazandırılması amaçlanmakta mini ve farklı tip denizaltıların üretilerek her koşul için envanterde farklı tip ve boyurlarda denizaltının bulunması sağlanmış olacaktır.
12 metrelik uzunluğu sayesinde kolayca karayoluyla taşınabilmesi, lojistik esneklik ve farklı operasyon bölgelerinde hızlı konuşlanma imkanı sunabilir. ÇAMD sadece bir mini denizaltı değil, aynı zamanda Türkiye’nin gelecekteki milli denizaltı programları için teknolojik altyapısını güçlendirecek, yerli sistemlerin deniz ortamında test edilmesine imkan tanıyacak ve kritik klaslama süreçlerinde ulusal kurum olan Türk Loydu’na deneyim kazandırarak bir AR-GE ve Teknoloji Gösterim Platformu işlevi haline gelmiştir.
Tamamen yerli ve milli sistemlerle donatılan bu Çok Amaçlı Mini Denizaltı projesi tamamlanıp hizmete alındığında donanmanın ihtiyaçlarını karşılayacak ve Türkiye’nin dünyadaki mini ve orta tip denizaltı alanındaki açığı kapatarak ihracat yapma potansiyeline sahip olacaktır. Türkiye’ye verilmeyen denizaltılardan artık yerli ve milli imkanlarla Reis sınıfı da dahil olmak üzere farklı tip ve ölçeklerde denizaltılarını üreten geliştiren bir ülke konumuna gelmiştir. Savaş ve askeri ürünler Türk’ün sanatı ve enstrümanlarıdır.
