Çin’in Nadir Toprak Elementleri Üzerindeki Yeni Kontrolleri, Batı’nın Yeşil Teknoloji Planlarına Zorluklar Yaratıyor

📌Times of Defence Yazarı Mehmet Uslu:

1️⃣Çin’in, nadir toprak elementlerinin (NTE) ihracatına yeni kontroller getireceğini duyurması, ABD ile devam eden ticaret savaşında yeni bir gerilimi tetikledi. Bu hamle, Batı’nın yeşil teknoloji planlarını zor duruma sokarken, Donald Trump misilleme olarak Çin mallarına uygulanan gümrük vergilerini %100 artırma tehdidinde bulundu. Konunun, iki ülke liderinin Asya Pasifik Ekonomi Konferansı’ndaki (APEC) görüşmesinde ele alınması bekleniyor.
2️⃣Nadir toprak elementleri; elektrikli araçlar, güneş panelleri ve akıllı telefonlar için hayati öneme sahiptir. Çin, bu kritik metallerin çıkarılmasında %70, rafine edilmesinde %92 ve dünyadaki nadir toprak mıknatıslarının üretiminde %98 paya sahip olarak fiili bir tekel konumundadır. Pekin’in bu ihracat kontrolleri, küresel yeşil teknoloji üretim maliyetlerini artırabilir.
3️⃣Buna karşılık Trump yönetimi, yüksek gümrük vergileri ve Çin’in yapay zeka çipi tasarlama kabiliyetini kısıtlamak için ABD yazılımıyla üretilen ekipmanların ihracatını yasaklama gibi adımlar attı. Ancak bu vergiler, Çinli firmaların ABD’de üretim tesisleri kurarak vergilerden kaçınmasına yol açtı; öyle ki, ABD’deki güneş paneli üretiminin %39’u artık bu firmalar tarafından karşılanıyor.
4️⃣ABD pazarındaki zorluklara rağmen, Çin’in yeşil teknoloji ihracatı için ABD ana pazar değil. 2024 verilerine göre ABD, Çin’in toplam yeşil teknoloji ihracatının sadece %11,2’sini oluştururken, AB (%29,95) ve Asya (%27,97) çok daha büyük paylara sahip. Özellikle Avrupa Birliği’nin iklim hedeflerine ulaşması, büyük ölçüde Çin’den gelen bu ihracata bağımlı durumda.
5️⃣Ticaret savaşında her iki tarafın da önemli kozları bulunuyor: Çin “metallere” sahipken, ABD yeşil teknolojilerin verimliliği ve otomasyonu için kritik olan en gelişmiş “yapay zeka çiplerine” ve yarı iletken teknolojisine sahip. Çin, bu ABD teknolojileri olmadan yeşil teknolojide dünya lideri olma hedefini sürdürmekte zorlanabilir.