TOYGUN Elektro-Optik Sensör Sistemi: İnsansız Muharip Hava Araçlarına Gömülü Entegrasyonun Stratejik Etkileri
Times Of Defence Yazarı – Öğr. Gör. Ömer Memoğlu – 21 Kasım 2025
Modern hava harekât ortamında keşif, gözetleme, hedef tespiti ve hassas angajman süreçleri entegre elektro-optik sistemlerle yürütülen çok katmanlı bilgi üretimine dayanmaktadır. Elektro-optik hedefleme sistemlerinin sağladığı yüksek çözünürlüklü görüntüleme imkânı, düşük görünürlüklü operasyon kabiliyeti ve otonom hedef işleme süreci özellikle insansız muharip hava araçlarının savaş alanında konvansiyonel uçaklarla rekabet edebilecek düzeye ulaşmasını sağlamaktadır.
Bu stratejik öncelikler ve avantajlar çerçevesinde modern hava harekât ortamında bir çarpan etkisi oluşturması kapsamında ASELSAN tarafından geliştirilen TOYGUN Elektro-Optik Sensör Sistemi, Türkiye’nin muharip hava unsurlarında sensör bağımsızlığına geçişinde kritik bir basamak olup hem insanlı hem de insansız platformlarda derinlemesine istihbarat, hedef tanıma ve hassas taarruz fonksiyonlarını aynı mimari içerisinde birleştiren millî bir çözüm olarak dikkat çekmektedir.
Bu çalışma kapsamında muharip hava unsurlarında sensör bağımsızlığına geçiş sürecinde bir çarpan etkisi oluşturacak olan TOYGUN Elektro-Optik Sensör Sistemi incelenecek olup, Türkiye’nin ilk insansız savaş uçağı olan Bayraktar Kızılelma’ya entegrasyonu çerçevesinde test süreci değerlendirilecektir.
Teknik Mimari ve İşlevsel Yetenekler
TOYGUN 100 konfigürasyonu keşif, gözetleme ve hedefleme görevlerini gerçekleştirmek üzere tasarlanmış olup, gömülü elektro-optik çözüm mantığıyla çalışan gelişmiş bir sensör birimi/sistemidir. Sistem tekli ve çoklu hedef takibi, yapay zekâ destekli otomatik hedef tanıma, lazerle hedef işaretleme ve mesafe ölçme ile lazer nokta takibi gibi yüksek doğruluk gerektiren işlevleri aynı anda aynı bütünleşik yapı içerisinde yürütebilmektedir. Bu mimari hem hava-hava hem de hava-yer görevlerinde hedef tespit ve angajman süreçlerinin kesintisiz ilerlemesini sağlamaktadır.
Orta dalga kızılötesi görüntüleme yeteneği (MWIR), yüksek çözünürlüklü termal sensör mimarisi ve 360 derece görev farkındalığını destekleyen tarama algoritmaları sayesinde sistem uzun menzilli tespit ve izleme kabiliyetini güçlendirmektedir. Düşük görünürlüklü operasyon konseptine uygun olarak tasarlanmış gövde içi entegrasyon yapısı ise radar izinin artırılmasını önleyerek muharip platformun stealth karakteristiklerini korumaktadır. Bu yetkinlikler çerçevesinde TOYGUN hem hassas tespit hem de düşük görünürlük gereksinimlerini aynı tasarımda karşılayarak/optimize eden ender sistemlerden biri hâline gelmektedir.
Teknik Özellikleri
MWIR bandında çalışan 1280×1024 çözünürlüklü HD IR kamera sensörüyle yüksek ısı kontrastını uzak mesafelerden net biçimde ayrıştıran sistem, 1064 nm lazer mesafe ölçer-hedef belirleyicisiyle 35 km’ye kadar hassas hedefleme yaparak derin sahada kritik angajman üstünlüğü sağlıyor.120 kg sensör ünitesi ve 22 kg fasetli cam modülüyle ağır sınıf elektro-optik yapılara özgü stabilizasyon avantajı sunan mimari, -40°C/+70°C arası tüm iklimlerde kararlı görüntü üretirken 270 VDC güç arayüzü üzerinden 1000 Watt güç tüketimiyle yüksek çıkış gerektiren gelişmiş tarama ve işleme dizilerini besleyebiliyor. Bu yapı sayesinde uzun menzil, ağır sınıf dayanıklılık ve yüksek güç çıkışı aynı platformda birleşerek stratejik ISR ve hassas hedef işaretleme görevlerinde kesintisiz operasyon kabiliyeti oluşturuyor.
TOYGUN’un Bayraktar Kızılelma’ya Entegrasyonu ve Uçuş Testleri
Türkiye’nin ilk insansız savaş uçağı olan Bayraktar Kızılelma’ya TOYGUN elektro-optik hedefleme sisteminin entegrasyonu S/İHA-İMHA konseptinde küresel ölçekte bir eşik olarak değerlendirilmektedir. Çorlu’daki AKINCI Uçuş Eğitim ve Test Merkezi’nde gerçekleştirilen testlerde sistem farklı irtifa ve hız rejimlerinde kararlı görüntü üretimi, hareketli hedeflerde uzun menzilli takip performansı ve lazer işaretleme doğruluğu gibi kritik fonksiyonlarda üstün sonuçlar vererek rüştünü ispat etmiştir.
Uçak ile sistem arasında görev bilgisayarı üzerinden kesintisiz veri akışının sağlanması, gömülü sensörün zorlu çevresel koşullarda dahi stabil çalışması ve tüm teknik kriterlerin başarıyla doğrulanması seri entegrasyon sürecinin önünü açmıştır. Entegrasyonun en önemli yönlerinden biri elektro-optik hedefleme sisteminin gövde içine gizli şekilde yerleştirilmesiyle Kızılelma’nın düşük radar izi özelliğinin korunmasıdır. Bu özellik hâlihazırda yalnızca F-35 gibi beşinci nesil uçaklarda bulunan gömülü EOTS teknolojisinin dünyada ilk kez insansız bir savaş uçağına uygulanması anlamına gelmektedir. Böylece Kızılelma düşman radarlarına yakalanmadan derin sızma, hedef tespiti, lazer güdümlü mühimmat atışı ve otonom angajman gibi kritik görevleri yerine getirebilecek seviyeye ulaşmıştır.
Stratejik Etki ve Operasyonel Değerlendirme
TOYGUN’un Kızılelma üzerinde kazandırdığı sensör üstünlüğü Türkiye’nin insansız muharip hava konseptini yalnızca taktik seviyeden çıkarıp stratejik etki üretebilen bir yapıya dönüştürmektedir. Kızılötesi (IR) görüntüleme, otomatik hedef sınıflandırma ve uzun menzilli tarama yetenekleri, derin taarruz ve yüksek riskli operasyonların insanlı platformlar kullanılmadan icra edilebilmesini sağlamaktadır. Bu durum hem personel güvenliğini artırmakta hem de operasyonlarda kesintisiz angajman temposu oluşturmaktadır.
Küresel rekabet açısından bakıldığında TOYGUN-Kızılelma entegrasyonu Türkiye’yi gömülü EOTS teknolojisine sahip az sayıdaki ülke arasına dâhil edip modern hava harekât ortamında bir üst lige taşırken savunma ihracatı ekosistemine de yüksek katma değerli yeni bir kapasite eklemektedir. Baykar’ın son yıllardaki ihracat liderliği ile ASELSAN’ın yüksek teknolojili sensör üretim kapasitesi birleştiğinde Türkiye’nin 2030 sonrası insansız muharip hava üstünlüğünde belirleyici aktörlerden biri olacağı öngörülmektedir.
Sonuç Yerine: Yeni Nesil Muharip Sensör Ekosistemine Geçiş!
TOYGUN elektro-optik sensör sistemi modern hava harekât ortamında Türkiye’nin hava gücünde tam bağımsız, entegre ve müşterek kabiliyet/teknoloji geliştirebilen ve yüksek gizlilik seviyesine sahip muharip platform geliştirme vizyonunun somutlaşmış bir hâlini temsil ederek, Türkiye’yi modern hava harekât ortamında bir üst lige taşımıştır. TOYGUN-Kızılelma entegrasyonu ile insansız savaş uçaklarından beklenen stratejik sızma, yüksek hassasiyet, otonom angajman ve düşük görünürlük gibi gereksinimler aynı çatı altında toplanarak Türkiye’nin savunma ekosisteminde öncü bir teknoloji ve entegrasyon geliştirdiği görülmektedir.
Hem teknik mimarisi hem de operasyonel getirileri açısından TOYGUN Elektro-Optik Sensör Sistemi, Kızılelma entegrasyonu ile Türkiye’nin savunma teknolojilerinde yeni seviyesini, entegre ve müşterek teknoloji/kabiliyet geliştirme kapasitesini açıkça ortaya koymakta ve gelecek nesil İMHA ve 5. nesil sensör ağlarının temel bileşeni olma potansiyelini taşımaktadır.
Türkiye’nin modern hava muharebesinde geliştirdiği stratejik vizyon dikkate alındığında keşif, gözetleme, hedef tespiti ve hassas angajman süreçlerini gelişmiş elektro-optik sensörlerle bütünleştiren, çok katmanlı ve müşterek bir mimari inşa ettiği ve TOYGUN sistemiyle birlikte 5. nesil seviyesinde sensör geliştirebilen sınırlı sayıdaki küresel aktör arasında yerini aldığı görülmektedir. Türkiye artık yeni nesil muharip sensör ekosistemine ürün/teknoloji geliştirebilen etkin bir küresel aktör konumuna ulaşmıştır.
